Toradora! (Greek):Volume1 Translator's Notes

Σημειώσεις του μεταφραστή

Αυτή είναι η πρώτη μου απόπειρα να μεταφράσω λογοτεχνία, και μάλιστα ιαπωνική. Ακόμα και στην αγγλική μετάφραση την οποία χρησιμοποιώ, είναι φανερό ότι υπάρχουν πολλές έννοιες δυσνόητες για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Θα προσπαθήσω να τις αποσαφηνίσω όσο είναι δυνατόν. Αν κάποιος αναγνώστης έχει απορίες ή αν εντοπίσει κάποιο λάθος στη μετάφραση, είναι ευπρόσδεκτος να το επισημάνει.

Τρίτο πρόσωπο: Στην αγγλική μετάφραση, οι χαρακτήρες συχνά αναφέρονται στον εαυτό τους ή απευθύνονται σε κάποιον μιλώντας γι’αυτόν στο τρίτο πρόσωπο, π.χ. στο Κεφάλαιο 2 η Μινόρι απευθυνόμενη στον Ρυουτζί τον ρωτάει «Does Takasu-kun like pudding?», το οποίο μεταφράζεται «Αρέσει η πουτίγκα στον Τακάσου-κουν;» Από όσο μπορώ να καταλάβω, αυτός ο τρόπος έκφρασης είναι συνηθισμένος στην ιαπωνική γλώσσα. Ωστόσο, στα ελληνικά κανείς δε μιλάει έτσι, και αν άφηνα τη μετάφραση ως είχε θα ακουγόταν γελοίο και αφύσικο. Γι’αυτό την τροποποίησα ούτως ώστε οι χαρακτήρες να μιλούν μεταξύ τους στο πρώτο και δεύτερο ενικό πρόσωπο όπως γίνεται συνήθως στα ελληνικά (π.χ. στο παράδειγμα που ανέφερα προηγουμένως, η απόδοση της φράσης στα ελληνικά ήταν «Σου αρέσει η πουτίγκα, Τακάσου-κουν;»).

Ιαπωνικές προσφωνήσεις.

Στην ιαπωνική γλώσσα, οι προσφωνήσεις είναι πολύ σημαντικές, γιατί υποδηλώνουν τις σχέσεις των ατόμων μεταξύ τους: από την προσφώνηση που χρησιμοποιεί κάποιος για κάποιον άλλον γίνεται φανερή τόσο η σχέση μεταξύ τους όσο και αρκετά στοιχεία του χαρακτήρα του ομιλητή. Για το λόγο αυτό δεν ήταν δυνατό να παραλείψω τις προσφωνήσεις στη μετάφραση του κειμένου. Για όσους δε γνωρίζουν αρκετά για τις ιαπωνικές προσφωνήσεις και τη σημασία τους, παραθέτω εδώ μερικά στοιχεία (πηγή: Wikipedia).

-san Η πιο κοινή προσφώνηση, αντίστοιχο του «κύριε» «κυρία» «δεσποινίς». Συνήθως χρησιμοποιείται για άτομα με τα οποία οι σχέσεις είναι τυπικές, αλλά η κοινωνική τους θέση δε διαφέρει πολύ από αυτή του ομιλητή.

-chan Υποκοριστική προσφώνηση που εκφράζει οικειότητα. Χρησιμοποιείται συνήθως για κατοικίδια, βρέφη και μικρά παιδιά, έφηβα κορίτσια, αλλά και μεταξύ εραστών, στενών φίλων και για γυναίκες με νεανική εμφάνιση. Μερικές γυναίκες επίσης χρησιμοποιούν αυτή την προσφώνηση όταν αναφέρονται στον εαυτό τους (βλ. Τόμος 2).

-kun Χρησιμοποιείται για άτομα με ελαφρώς κατώτερη κοινωνική θέση από αυτήν του ομιλητή, και ακόμα για αγόρια (παιδιά και εφήβους), ιδίως από γυναίκες. Συνήθως χρησιμοποιείται για αγόρια, αλλά αυτός ο κανόνας δεν είναι απαράβατος.

-sama Προσφώνηση που δηλώνει σεβασμό, χρησιμοποιείται για άτομα με σαφώς ανώτερη κοινωνική θέση από αυτήν του ομιλητή, πελάτες ή άτομα τα οποία ο ομιλητής θαυμάζει πολύ. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί αυτή την προσφώνηση για τον εαυτό του δηλώνει μεγάλη αλαζονεία και αυτοθαυμασμό. Επίσης χρησιμοποιείται στην αλληλογραφία μετά το όνομα του παραλήπτη.

-senpai Προσφώνηση που χρησιμοποιείται για μαθητές μεγαλύτερων ετών στο σχολείο ή το πανεπιστήμιο, ή συναδέλφους με μεγαλύτερη προϋπηρεσία, αλλά όχι προϊσταμένους ή διευθυντές. Χρησιμοποιείται είτε μόνη της είτε μαζί με το όνομα του ατόμου.

-sensei Εκτός από τους δασκάλους πολεμικών τεχνών, η προσφώνηση αυτή χρησιμοποιείται για καθηγητές, γιατρούς, πολιτικούς, και γενικά οποιονδήποτε έχει φτάσει να θεωρείται αυθεντία σε έναν τομέα, καθώς και για καλλιτέχνες όπως συγγραφείς, ποιητές, ζωγράφους, γλύπτες, σχεδιαστές μάνγκα κ.α. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με το όνομα του ατόμου.

καμία προσφώνηση Ενώ μπορεί κανείς να αποκαλέσει κάποιον με το επίθετό του χωρίς τη συνοδεία προσφώνησης, το να τον αποκαλέσει με το μικρό του όνομα και χωρίς προσφώνηση δηλώνει είτε μεγάλη οικειότητα (που συνήθως συναντάται μόνο μεταξύ εραστών, πολύ στενών φίλων ή νεαρών μελών της ίδιας οικογένειας), ή μεγάλη αγένεια.

Κεφάλαιο 1

Ίνκο-τσαν: Το όνομα του παπαγάλου του Ρυουτζί στα ιαπωνικά σημαίνει «παπαγάλος». Ναι, όσο γελοίο και αν ακούγεται, ο Ρυουτζί έχει έναν παπαγάλο που τον λένε Παπαγάλο. Για ευνόητους λόγους προτίμησα να κρατήσω την ιαπωνική ονομασία του.

Κεφάλαιο 2

Με φώναξε με το μικρό μου, ή μου φάνηκε; Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, στην Ιαπωνία το να αποκαλέσεις κάποιον με το μικρό του όνομα χωρίς κάποια προσφώνηση δηλώνει ή πολύ μεγάλη οικειότητα ή πολύ μεγάλη αγένεια. Εξ ου και το ξάφνιασμα του Ρυουτζί που η Τάιγκα που καλά καλά δεν είχε ανταλλάξει κουβέντα μαζί του μέχρι τότε ξαφνικά απευθύνθηκε σ’αυτόν με τόση οικειότητα. Περιττό να πούμε βέβαια ότι στην περίπτωση της Τάιγκα αυτή η προσφώνηση δήλωνε μάλλον αγένεια παρά οικειότητα: ήταν ο τρόπος με τον οποίο θα αποκαλούσε ένα κατοικίδιο.

Κεφάλαιο 4

Ελεύθερο μάθημα: Ο όρος στην αγγλική μετάφραση είναι homeroom. Σε πολλά σχολεία της Ιαπωνίας, καθώς και της Αμερικής και της Αυστραλίας, μια ώρα των μαθημάτων, συνήθως η πρώτη ή η τελευταία, αφιερώνεται όχι σε κάποιο συγκεκριμένο μάθημα, αλλά στη διεξαγωγή σχολικών ανακοινώσεων, συζήτηση ζητημάτων του σχολείου και διοργάνωση σχολικών δραστηριοτήτων από τους μαθητές, ή και απλά συζήτηση διαφόρων θεμάτων μεταξύ των μαθητών και του υπεύθυνου καθηγητή τους. Το περιεχόμενο της διδασκαλίας αυτής της ώρας είναι αρκετά χαλαρό και εξαρτάται εν πολλοίς από την πολιτική του σχολείου και τον καθηγητή. Στην Ελλάδα, το σχολικό πρόγραμμα δεν περιλαμβάνει (δυστυχώς) κάτι ανάλογο, γι’αυτό και δεν υπάρχει κάποιος αντίστοιχος όρος. Η κοντινότερη απόδοση του όρου που μπόρεσα να σκεφτώ είναι «ελεύθερο μάθημα». Αν κάποιος αναγνώστης μπορεί να σκεφτεί κάποια καλύτερη έκφραση είναι ευπρόσδεκτος να τη μοιραστεί μαζί μου.

Ελάσσον πνεύμα: Ο όρος στην αγγλική μετάφραση είναι mini-esper. Δεν είμαι εντελώς σίγουρη τι σημαίνει, υποθέτω ότι είναι κάτι σαν «κατώτερο πνεύμα» ή κάτι ανάλογο. Πάλι, αν κάποιος αναγνώστης έχει κάποια καλύτερη πρόταση για την απόδοση αυτού του όρου, τον παρακαλώ να τη μοιραστεί μαζί μου.